Συνθέτης, τραγουδιστής και δάσκαλος της μουσικής παράδοσης, ο Χρήστος Τσιαμούλης, μας προσκαλεί σε ένα «μουσικό ταξίδι», που θα πραγματοποιηθεί στις 7 Αυγούστου στο Νέο Πύργο Ευβοίας. Ένα ταξίδι με θέμα την Ελλάδα και τις αλησμόνητες πατρίδες, τον πολιτισμό και τη μουσική τους. Με αφορμή την επερχόμενη συναυλία του, ο Χρήστος Τσιαμούλης, μιλά στo Artinews.gr και στη Ράνια Παπαδοπούλου, για τη μουσική παράδοση, την παιδεία, την πολιτιστική κληρονομιά και τα άμεσα μουσικά του σχέδια.
-Την Κυριακή 7 Αυγούστου, θα σας απολαύσουμε στη συναυλία παραδοσιακής μουσικής «Πολίτικη ζυγιά», που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Πολιτισμού Νέου Πύργου Ευβοίας «ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ», υπό την αιγίδα του Εκπολιτιστικού Εξωραϊστικού Συλλόγου «Αναγέννηση»
Χ.Τ.: Είναι μία συναυλία καλοκαιρινή, με θέμα ένα ταξίδι στην Ελλάδα, κυρίως στην Ανατολική Ελλάδα. Όταν λέμε Ανατολική Ελλάδα, εννοούμε τη Μικρά Ασία, τη μουσική της, τον πολιτισμό της , μιλάμε για την Κωνσταντινούπολη, τα παράλια, τη Σμύρνη και μαζί με τη Σμύρνη βέβαια και το Αιγαίο. Και αυτό γιατί η Σμύρνη ήταν ουσιαστικά η πρωτεύουσα του Αιγαίου, η μεγάλη μητρόπολη που όλοι είχαν επηρεαστεί από αυτή. Επίσης πιο ανατολικά, μιλάμε για τα τραγούδια της Καππαδοκίας και του Πόντου. Περίπου αυτό είναι το θέμα της συναυλίας και πάνω σε αυτό θα παίξουμε. Θα τραγουδήσει η Κατερίνα Παπαδοπούλου, θα τραγουδήσω εγώ, θα παίξω και ούτι, ο Σωκράτης Σινόπουλος θα παίξει πολίτικη λύρα, ο Πάνος Δημητρακόπουλος το κανονάκι και ο Βαγγέλης Καρύπης τα κρουστά. Είναι πολύ γνωστοί μουσικοί και πάρα πολύ καλοί στο είδος τους. Μαζί με τα τραγούδια και τους χορούς, θα ακουστούν πολλοί αυτοσχεδιασμοί στο πρόγραμμα, ανάλογα με αυτό που θα αισθανθούμε εκείνη τη βραδιά.
-Πόσο σημαντική είναι η ελληνική μουσική παράδοση στις μέρες μας;
Χ.Τ.: Φαίνεται πως η παράδοση φθίνει, αλλά ταυτόχρονα γεννάται καινούρια . Είμαστε δηλαδή στη φάση της Αναγέννησης. Βλέπω σε όλη την Ελλάδα, ότι οι χορευτικοί σύλλογοι έχουν κάνει μία εξαιρετική δουλειά. Έχουν ενώσει τον κόσμο με το χορό και είναι έτσι πιο επικοινωνιακός και πιο εύκολος παρά τα όργανα και το τραγούδι. Επίσης, τα μουσικά συγκροτήματα έχουν πληθύνει και παίζουν μουσική από όλη την Ελλάδα και κυρίως τα νέα παιδιά, που έχουν βγει κυρίως από μουσικά γυμνάσια και λύκεια, ωδεία, ιδιωτικές σχολές και σεμινάρια που γίνονται ανά την Ελλάδα. Υπάρχει δηλαδή μία αναγέννηση, αλλά δε φαίνεται γιατί η τηλεόραση δεν την προβάλλει. Η τηλεόραση προβάλλει ελάχιστες εκπομπές , έχει μία μόνο εκπομπή και δε φαίνεται να προτιμάται, αλλά να πολεμείται το θέμα του ελληνικού πολιτισμού. Ο κόσμος όμως αγαπάει πολύ την παράδοση. Θέλει να τραγουδάει και να χορεύει, οπότε εξελίσσεται προς το καλό ας πούμε.
- Κατά τη γνώμη σας η ελληνική μουσική παράδοση κινδυνεύει να χαθεί, λόγω της περιορισμένης της διδασκαλίας στα δημόσια σχολεία, αλλά και λόγω έλλειψης παιδείας γενικότερα;
Χ.Τ.: Από τη μία πλευρά ναι γιατί έχουμε μάθει και ζούμε με κάποιες συνήθειες οι οποίες δεν είναι δικές μας και κυρίως αυτό που την πολεμά είναι η αδιαφορία, που γεννάμε εμείς οι ίδιοι. Αυτό σίγουρα θα θεραπευόταν αν τα παιδιά μας είχαν σχέση με τη μουσική , το χορό και το τραγούδι, από τη μικρή ηλικία του δημοτικού. Δηλαδή η λύση είναι εκατό τοις εκατό μία καλή επαφή μέσω της πρωτοβάθμιας, της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπου αυτό θα θεωρείται σαν ο πολιτισμός μας, σαν ένα απαραίτητο εφόδιο για να ζήσουμε. Όταν λέω ο πολιτισμός μας εννοώ τη γλώσσα, την ιστορία, τη μουσική μας, τα ήθη και τα έθιμα, όλα αυτά τα πράγματα που μας ενώνουν χιλιάδες χρόνια τώρα και τα οποία σίγουρα δεν πρόκειται να εξαφανιστούν. Απλώς όταν ένας άνθρωπος δεν έχει την εμπειρία από μικρό παιδί και την ανακαλύπτει στα σαράντα και στα πενήντα, μετά δε μπορεί να το ευχαριστηθεί και να εμβαθύνει σε αυτό. Αυτό πρέπει να γίνει τουλάχιστον από τα σχολεία, αλλά η εκπαίδευση αυτή τη στιγμή δε βασίζεται στον ελληνικό πολιτισμό. Βασίζεται σε άλλα πράγματα.
-Ο όρος της εμπορευματοποίησης και της επικράτησης της εμπορικότητας , μπορούν να αποτελέσουν τη Βαβέλ της μουσικής;
Χ.Τ.: Όταν λέμε εμπορική μουσική σημαίνει καταρχάς την εμφάνιση της δισκογραφίας και τα κέρδη που αποκόμισαν οι δισκογραφικές εταιρίες από τη μουσική από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα. Αυτή η βιομηχανία ήταν πάρα πολύ μεγάλη, αλλά στις μέρες μας τείνει να αλλάζει μορφή. Τώρα η δισκογραφία δεν έχει την ίδια θέση, όπως είχε παλαιότερα. Δηλαδή δεν πωλούνται τα cds, εξεφτελίστηκαν κιόλας μέσα από αυτές τις προσφορές στις εφημερίδες και έγιναν ένα ευτελές είδος , ενώ η μουσική ήταν κάτι πολύτιμο και απαραίτητο για όλους. Όλοι το θέλαμε. Στη γενιά μου όταν έβγαζε ένα νέο δίσκο ο Διονύσης Σαββόπουλος ή ο Μάνος Χατζιδάκις , έτρεχα αμέσως να το πάρω. Όλοι τρέχαμε να μάθουμε τι είναι αυτά τα καινούρια τραγούδια. Αυτό το ενδιαφέρον έχει χαθεί τώρα. Οπότε στην πραγματικότητα δε μπορεί να είναι τόσο εμπορική η μουσική, απλώς στο εξωτερικό, κυρίως στην Αμερική και λιγότερο στην Ευρώπη , συντηρούν κάποιους μύθους γιατί η βιομηχανία είναι πολύ ισχυρή και η μουσική αυτή είναι πραγματικά εμπορική, πραγματικά πεθαμένη και δεν έχει να δώσει τίποτα. Η πραγματική μουσική δίνεται μέσα από τους ιδιώτες. Μέσα από τους ανωνύμους και τους επωνύμους που έχουν το ταλέντο αυτό της θείας γνώσης της μουσικής και παράγουν όμορφη μουσική.
- Η παγκοσμιοποίηση οδηγεί στην απώλεια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς;
Χ.Τ.: Φαίνεται δυστυχώς πως είναι έτσι. Η παγκοσμιοποίηση έχει σα στόχο την ομογενοποίηση. Όλοι οι άνθρωποι να ντύνονται το ίδιο, να τραγουδούν το ίδιο, να μιλούν την ίδια γλώσσα, πράγμα το οποίο είναι καινοφανές. Δεν υπήρχε ποτέ αυτό. Κάθε πολιτισμός είχε τα έθιμά του, τη γλώσσα του, τη θρησκεία του, τη μουσική του. Όλα ήταν τόσο ποικίλα και τόσο όμορφα. Τώρα επειδή κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν να μας ελέγξουν. Για να μας ελέγξουν, πρέπει πρώτα να μας ενοποιήσουν, να μας ομογενοποιήσουν, οπότε παράγεται ένας πολιτισμός ψεύτικος και μηδαμινός. Βλέπετε, πως δεν υπάρχουν πια οι μεγάλοι συγγραφείς που υπήρχαν μέχρι πριν λίγα χρόνια. Οι μεγάλοι ποιητές, οι μεγάλοι μουσικοί. Όλα αυτά έχουν πάψει. Δε φαίνεται πως κάτι συμβαίνει;
- «Αριθμητικό τροπικό σύστημα», το τελευταίο σας βιβλίο. Μιλήστε μας γι’ αυτό.
Χ.Τ.: Τα τελευταία 12 χρόνια διδάσκω στο Ωδείο Αθηνών κι εκεί είχαμε κάποιες ανάγκες, να κάνουμε μια θεωρία κατάλληλη για τα παραδοσιακά όργανα και έτσι εργάστηκα πάνω σε αυτό το θέμα τα τελευταία χρόνια, κάπως να ομογενοποιήσω τη σύνδεση του ήχου, της Βυζαντινής μουσικής , του μακάμ της ανατολικής μουσικής, του τρόπου της αρχαίας μουσικής κι έτσι βγήκε μία θεωρία την οποία την έκανα στα παιδιά στο ωδείο. Και αυτό οδήγησε στο βιβλίο που λέγεται «Αριθμητικό τροπικό σύστημα». Αυτό μιλάει για τους τρόπους . Ξεφεύγει από την έννοια της κλίμακας του ματζόρε και του μινόρε, όπως τα κάνουμε στα ωδεία και μιλάει περαιτέρω για αυτές τις αρχές, τους αρχαίους τρόπους πώς έχουμε φτάσει μέχρι τις μέρες μας και πόσο χρήσιμες είναι μέσα από τα δημοτικά μας τραγούδια και τη βυζαντινή μουσική.
-Ποια είναι τα επόμενα μουσικά σας σχέδια;
Χ.Τ.: Αυτό που κάνω και προσπαθώ είναι να διδάξω και να καταγράψω κάποια πράγματα για να μείνουν στο χρόνο. Επίσης προσπαθώ να συνθέσω. Ανά δύο χρόνια βγάζω κάποιο δίσκο με τραγούδια δικών μου συνθέσεων κυρίως. Αυτό είναι το πλαίσιο. Τώρα θέλω να κυκλοφορήσω το Σεπτέμβρη ένα νέο δίσκο με την Κατερίνα Παπαδοπούλου. Πάντα εργάζομαι με θέμα τη μουσική παράδοση. Επίσης θέλω να βγάλω μία σειρά από παρτιτούρες, δηλαδή καταγραφές των δημοτικών τραγουδιών και εργάζομαι πάνω σε αυτό.
-Και για το τέλος, χαρίστε μας μερικούς στίχους για τους αναγνώστες μας.
Χ.Τ.: Υπάρχουν κάποιοι στίχοι του Οδυσσέα Ελύτη, «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις.». Επίσης υπάρχει ένας στίχος ακόμα, σαν παρατήρηση θα έλεγα, πίσω από ένα σχόλιο που έκανε κάποιος ασχολούμενος με τα θεολογικά κι έλεγε ότι αν ο δυτικός πολιτισμός έχει τόσα πράγματα που προτείνει, ο Βυζαντινός πολιτισμός το δείχνει σε μία εικόνα: αυτή της Παναγίας, που κρατά στα χέρια το Χριστό. Άμα συμπυκνώσεις όλο τον Βυζαντινό Πολιτισμό, θα βγει ένα πράγμα μόνο και θα είναι αυτή η εικόνα.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2016.