Μετά τις παραστάσεις του Νοεμβρίου, οι Fly Theatre, η ομάδα που μας χάρισε τη θεατρική μαγεία….. της «Frida κι Άλλο» και τη συγκινητική αλήθεια της «Αγγελικής», επιστρέφουν στη Θεσσαλονίκη με τη νέα πολυμεσική τους δημιουργία «Toku», στις 20-23, 25-28 & 30 Δεκεμβρίου 2021 στο Θέατρο Αυλαία.
Με αφορμή την πρόσφατη πανδημία του COVID-19, ο Toku έρχεται σαν παιχνίδι από το παρελθόν μ’ ένα σώμα επικίνδυνο, που συνομιλεί με το δικό μας παρόν στο σουρεαλιστικό παιχνίδι της ζωής. Ένα πρωτότυπο έργο βασισμένο σε αληθινά γεγονότα, που καταγράφει με σοβαρό και συνάμα εύθυμο τρόπο την κοινωνική διάσταση της πανδημίας του HIV. Μέσα από το ταξίδι του ήρωα και την αθωότητα της κούκλας, ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με βαθιά πανανθρώπινα ζητήματα, αναζητώντας την δική του κάθαρση. Την ερμηνεία και τη σκηνοθεσία αναλαμβάνουν τα μέλη της ομάδας Robin Beer/ Κατερίνα Δαμβόγλου, ενώ τον κεντρικό ρόλο κρατά ο Κωσταντής Μιζάρας. Η παράσταση είναι κατάλληλη για κάθε θεατή, ανεξαρτήτως ηλικίας και παιδείας.
Η ηθοποιός και σκηνοθέτις Κατερίνα Δαμβόγλου μιλά στο Culture Press για τον Toku και την τέχνη που ενώνει τους ανθρώπους ξεπερνώντας οποιαδήποτε κοινωνική διάκριση.
-Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με το θέμα του HIV; Από ποιες πηγές αντλήσατε τις πληροφορίες και τα γεγονότα για τη δημιουργία του έργου;
Κ.Δ.: Περιέργεια ως προς την άγνοιά μου, όταν κοντινά μου πρόσωπα μου εκμυστηρεύτηκαν πως ζουν με τον HIV. Αυτή ήταν η πρώτη επαφή. Ρώτησα τους ίδιους, απαλά, με συναίνεση και όσο αισθανόμουν ότι με «έπαιρνε» (δεν κρύβω πως αισθανόμουν ανασφάλεια μην υπερβώ τα εσκαμμένα). Οι ερωτήσεις, πέραν από την πληροφόρηση, επικεντρώθηκαν στα εξής: Πώς αισθάνονται, πώς βίωσαν το «νέο»; Πώς άλλαξε η ζωή τους; Τι είναι ταμπού; Είναι ανοιχτοί ως προς το στάτους υγείας τους; Αισθάνονται ασφαλείς ως προς την αγάπη, τον έρωτα, τη στήριξη από σύντροφο, κοινωνία; Μια συνεργάτης μας από την Κύπρο που ασχολείται με το AIDS SOLIDARITY MOVEMENT στη Κύπρο (και τις δυο πλευρές) ήταν η δεύτερη πηγή και επαφή στην οποία έστειλα το κείμενο για σημειώσεις και διευκρινίσεις (ευχαριστώ Ζωή). Σ’ εκείνη έθεσα και το ερώτημα «Μου επιτρέπεται, έχω το δικαίωμα, να καταπιαστώ με ένα τέτοιο ζήτημα;» Ναι, για μένα είναι σημαντικό να γνωρίζω αν εκμεταλλεύομαι τον πόνο. Δεν το θέλω. Θέλω κάθε τι με το οποίο καταπιανόμαστε θεατρικά ως ομάδα να φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με το ανθρώπινο, μέσα από ευσπλαχνία, σεβασμό, την ενσυναίσθηση δηλαδή, ώστε να υπάρχει διάλογος, ώστε μέσα από το ατομικό να συζητάμε σε συλλογικό επίπεδο. Η ιστορία μας και ο ήρωάς μας, βασίζονται σε μαρτυρίες οροθετικών, ευάλωτων ομάδων και δημοσιογράφων στην Ινδία. Πέραν τούτου, σωματεία, ngo’s, ομιλίες, συνομιλίες, διαδίκτυο και κατόπιν άλλες πηγές όπως ο Άρθουρ Μίλλερ, ο Ραμ Ντας, ο Ιονέσκο, ο Μανωλεδάκης, ο Θουκυδίδης, ο Κοροβέσης, η πανούκλα, η ενημέρωση του WHO πάνω στον Covid, τα πολιτικά διαγγέλματα, οι φωτιές, δικαστικές υποθέσεις, η προσωπική μου επαφή με το θάνατο κοντινών προσώπων και πολλά, πολλά άλλα μπήκαν στη συνείδηση μου και ταξίδεψαν ως το κείμενο.
-Και η σκηνοθετική σας προσέγγιση; Γιατί επιλέξατε να ακούσουμε την ιστορία του Toku μέσα από το σώμα μίας κούκλας;
Κ.Δ.: Η σκηνοθετική μας προσέγγιση έχει πάντοτε να κάνει με την ενσυναίσθηση. Ψάχνουμε τρόπους να φέρουμε τη συναισθηματική διάνοια επί σκηνής και προσκαλούμε το θεατή να παρακολουθήσει το όποιο θέμα και θέαμα από διαφορετικό δρόμο, δίχως, όμως, συναισθηματικό εκβιασμό. Η κούκλα είναι όπως τα μωρά ή τα κουτάβια. Κάτι μας θυμίζουν και πριν προλάβουμε να βάλουμε το μυαλό σε διεργασία επίκρισης, διάκρισης, διαχωρισμού, έχει προλάβει η κούκλα και μας έχει «ανοίξει» από την καρδιά, χαμογελάμε, γελάμε, συγκινούμαστε, αποδεχόμαστε. Φέρνει κοντά, όχι σε κόντρα. Κι έτσι, δύσκολα ζητήματα, δεν προλαβαίνουν να μας σφίξουν την καρδία, να μας φοβίσουν.
-Κατά τη γνώμη σας ο HIV, συνεχίζει να θεωρείται ταμπού στις μέρες μας;
Κ.Δ.: Φυσικά. Γιατί στηρίζεται στο φόβο. Ο φόβος είναι φόβος. Αν τον αφήσουμε θα ακουμπήσει εκεί που τρομάζουμε περισσότερο, στο άγνωστο. Και το άγνωστο γίνεται τέρας. Κι εδώ μιλάμε για το φόβο του θανάτου. Από εκεί ξεκινάν όλα τα ταμπού ως προς τον HIV, τη διαφορετικότητα, γενικά, όλα τα ταμπού. Δεν ξέρω αν έχω χρόνο να σας εξηγήσω το σκεπτικό μου, γιατί δεν στηρίζεται στη σκέψη αλλά στο ένστικτο, πάντως αυτό το πιστεύω ειλικρινά. Τα ταμπού που σχετίζονται με το στίγμα του HIV είναι βαθύτερα της νόσου και της μετάδοσης. Τόσο για τους νοσούντες μα (κατ´ εμέ) κυρίως για τους μη νοσούντες. Η έλλειψη αποδοχής της όποιας μορφής διαφορετικότητας έχει βαθιά σχέση με την τιμωρία. Και η τιμωρία ξεκινά από τη σκληρότητα προς εαυτόν. Ο θάνατος είναι το μοναδικό δεδομένο που δεν τολμάμε να προσεγγίσουμε. Θέλει καλλιέργεια ψυχής και εξοικείωση με το μέσα και το έξω. Αυτό είναι διαρκής συνειδητή διαδικασία. Δυσκολάκι που λέμε...Όπως όλα τα της ζωής άλλωστε. Έτσι, όμως, περνάμε από την αντίδραση στη δράση και την αποδοχή. Ελεύθερα. Κι ύστερα η αποδοχή γίνεται ευγνωμοσύνη. Όποιος γνωρίζει τούτη την καθαρή αλήθεια (και είναι βιωματική διαδικασία) φτάνει σε μια ουσιαστική ευτυχία. Αμήν, να φτάσουμε όλοι μας εκεί. Εμείς, στην παράσταση, σας το φέρνουμε με αρκετές δολώσεις γέλιου και οπτικής μαγείας.
-Κατά ποιο τρόπο, η κοινωνία μας θα μπορούσε να οδηγηθεί στην αποδοχή της διαφορετικότητας, ενάντια σε στερεότυπα και προκαταλήψεις;
Κ.Δ.: Με την επαφή και την αλληλεπίδραση. Είναι και αυτό κομμάτι της παιδείας. Η ενημέρωση δεν αρκεί. Ειδικά όταν μπερδεύεται με την εμπάθεια. Η επαφή με την αθέατη πλευρά ξεκινά από μέσα μας. Την ενσωμάτωση της σκιάς μας. Ειδάλλως, αυτό που εκφράζουμε στα μαθήματα/παθήματα ζωής (ατομικά και συλλογικά) είναι τα αποκομμένα μας κομμάτια. Αυτά, δηλαδή, που θέλουμε να αποδιώξουμε είναι αυτά μέσα από τα οποία λειτουργούμε. Είναι, όμως, αυτός ο προορισμός μας; Και πιστεύουμε, πράγματι σε μια δυστοπία άγνωστων εχθρών και πολέμων; Αν όντως το πιστεύουμε τότε γιατί δε μας ικανοποιεί; Διότι αν μας ικανοποιούσε θα είχαμε μια σχετική ηρεμία, κυρίως ψυχική. Άσχετος αλλά σχετικός συνειρμός: Ο αείμνηστος νομικός Ιωάννης Μανωλεδάκης εκφράστηκε πολύ όμορφα περί του νομικού δικαίου και της πολιτείας. Σας προσκαλώ να διαβάσετε κείμενά του. Συνοπτικά, σας παραθέτω (πάνω-κάτω) τα όσα εμπνεύστηκα και έβαλα στο δικό μας δικηγόρο (χαρακτήρα του έργου): Το ατομικό καλό δεν μπορεί να υπάρχει αν δεν συνυπάρχει. Η ατομική συνείδηση σαφώς και υπάρχει. Όμως, αφορά στο «εγώ», στα πρώτα στάδια της δημιουργία της ανθρώπινης συνείδησης. Η σωστή παιδεία καλλιεργεί τη συλλογικότητα και τη συμπεριληπτικότητα. Η μερική παιδεία είναι αυτή που ανώριμα επιλέγει μέσω του «εγώ» να καλλιεργηθεί η υπεροχή (ενός έθνους έναντι ενός άλλου, ενός σώματος έναντι ενός άλλου) μέσω τη διάκρισης του τι είναι καλό, τι όχι...Και αρχίζει να αποβάλλει, να αποκόπτει, γιατί αυτό είναι πιο εύκολο και πιο γρήγορο. Στηρίζεται, όμως σε φόβο ή μάλλον σωστότερα, σε μη επεξεργασία του πόνου. Αυτό, όμως, πολύ σύντομα οδηγεί σε διαχωρισμό και άρα στις οποίες μορφές ρατσισμού, βίας, καθώς επίσης και σε μορφές πάθησης (σωματικής, ψυχικής). Εμείς, πολύ απλά, ως πρώτο βήμα, από το βήμα του θεάτρου, προτείνουμε να μιλάμε και να ακούμε. Είναι ζήτημα ουσιαστικής ελευθερίας.
-Έχετε παρουσιάσει τις παραστάσεις σας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τι εμπειρίες αποκομίσατε από τους "διαλόγους" σας με το κοινό διαφορετικών χωρών;
Κ.Δ.: Όλοι τις ίδιες ανησυχίες έχουμε. Ένα χαμόγελο ενώνει. Παραδόξως, και το λέω μετά λόγου γνώσης, η επαφή μας με κοινό στο εξωτερικό ήταν σε κάθε περίπτωση πιο αγνή, πιο ανοιχτή και αθώα. Ενδιαφέρον δεν βρίσκετε;
-Η Fly theatre ως θεατρική ομάδα, προσπαθεί να δημιουργήσει θέατρο στο σύνολό του, όπου όλα τα στοιχεία του είναι σε αρμονία. Ποιο είναι το μεγαλύτερο όραμά σας;
Κ.Δ.: Να μπορούμε ελεύθερα να δημιουργούμε αυτό που οραματιζόμαστε σε υγιείς συνθήκες εργασίας και συνεργασίας. Να καταλυθούν εμπόδια και αντιστάσεις μέσα μας και γύρω μας. Να προσφέρουμε και να μαθαίνουμε αενάως. Να ταξιδεύουμε και να σας ταξιδεύουμε.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση αναζητήστε εδώ