Πέντε γυναίκες κάτω από το βαρύ πένθος που τους επέβαλε η σκληρή συντηρητική και τυραννική μητέρα τους, μέσα στην αποπνιχτική ατμόσφαιρα μιας σκληρής και κλειστής κοινωνίας, αγωνιούν, ερωτεύονται, ζηλεύουν, ονειρεύονται και υπάρχουν, μόνο πίσω από ερμητικά κλειστά παράθυρα και τραβηγμένες κουρτίνες. Πίσω από τον ψηλό τοίχο ενός σπιτιού. Καταδικασμένες στην αφάνεια στη σιωπή και στην τραγωδία. Γυναίκες γεμάτες ζωή που μαραίνονται σαν λουλούδια σε σκοτεινό δωμάτιο. Ζωές υποταγμένες στις κοινωνικές προκαταλήψεις και υπόδουλες σε μια ανδροκρατούμενη πραγματικότητα. Η λογοκρισία και η δικτατορία εντός. Έξω από το βυθισμένο στο πένθος σπίτι, όλη η ανδαλουσιανή ζωή ξεχύνεται με ορμή, με ήχους, γέλια, δέντρα, χωράφια, φωτιές, καντάδες, έρωτες και πάθη. Ο φασισμός. Η σάρκα που καίγεται, που πνίγεται. Ο ζωντανός ενταφιασμός, η απελπισία, η αποκτήνωση και ένα ανατρεπτικό φινάλε.
Το εμβληματικό έργο «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα σε σκηνοθεσία Βαρβάρας Δουμανίδου αναμένεται να παρουσιάσει το Θέατρο του Άλλοτε σε συνεργασία με το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, την Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου, στις 9μμ. Η παράσταση θα μεταδοθεί ζωντανά από το Πολιτιστικό Κέντρο «Αλέξανδρος» μέσω της ειδικής πλατφόρμας estage.gr και της σελίδας του Κέντρου Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στο facebook.
Το πρώτο ανέβασμα του έργου από το Θέατρο του Άλλοτε, πραγματοποιήθηκε στο ιστορικό Μπενσουσάν Χαν στη Θεσσαλονίκη το 2013. Τότε δημιουργήθηκε μια site specific παράσταση με τα δωμάτια του παλιού πανδοχείου να μετατρέπονται στο σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα και τους θεατές να περιηγούνται μέσα στα δωμάτια. Το θέατρο του Άλλοτε έχει συμπεριλάβει μια εμβόλιμη σκηνή στο έργο, μια παρέμβαση της ομάδας για το πώς βλέπει το φασισμό στις μέρες μας. «Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα δολοφονήθηκε από τους φασίστες του Φράνκο. Δεν πρόλαβε να δει την πτώση του φασισμού στη χώρα του και άφησε ένα απαισιόδοξο μήνυμα στο έργο του. Σαν σκηνοθέτις, αυτό ήθελα να το πάω ένα βήμα παραπέρα, γιατί το θεώρησα μια δικαίωση προς το πρόσωπο του Λόρκα, να δώσουμε ένα τέλος στο φασισμό, που μοιράζει απλόχερα η ηλικιωμένη μητέρα, η Μπερντάρντα Άλμπα στις κόρες της», σχολιάζει στην «Εποχή» η σκηνοθέτρια της παράστασης και καλλιτεχνική Διευθύντρια των θεατρικών εργαστηρίων της ΧΑΝΘ, Βαρβάρα Δουμανίδου.
Όπως επισημαίνει η σκηνοθέτρια, το εν λόγω έργο του Λόρκα έχει πολλαπλές αναγνώσεις. «Ο Λόρκα δίνει με έναν πολύ εύστοχο τρόπο την έννοια του φασισμού μέσα από όλους μας. Από το πώς όλοι μας μπορούμε να γίνουμε εν δυνάμει φασίστες και πώς ξεδιπλώνουμε το χαρακτήρα μας σε περιπτώσεις εγκλεισμού. Αυτός ήταν και ο λόγος που, όταν μου ζητήθηκε να ανεβάσω μια παράσταση από το Κέντρο Πολιτισμού, επέλεξα "Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα". Θεωρώ ότι ζούμε σε ένα καθεστώς εγκλεισμού –ίσως όχι φασιστικό– με έναν τρόπο που μας ξυπνά συμπεριφορές και διαθέσεις που δεν τις ξέραμε. Στις μέρες που ζούμε, βλέπουμε διαρκώς ανθρώπους που προσπαθούν να μας επιβάλουν τη γνώμη τους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα είναι ωραία ευκαιρία να μιλήσουμε για το πώς μπορούν να ξυπνήσουν μέσα μας συμπεριφορές που δεν τις είχαμε γνωρίσει μέχρι τώρα».
Η πρόκληση του διαδικτύου
Το έργο μέχρι στιγμής έχει ανέβει τρεις φορές. Το 2018 ανέβηκε στο Μπενσουσάν Χαν και παράλληλα στο Θέατρο Αυλαία στη Θεσσαλονίκη, ενώ τώρα ανεβαίνει με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, στο διαδίκτυο. «Αυτό είναι για εμάς πρόκληση, γιατί στις δύσκολες ημέρες που ζούμε, το να κάνεις διαδικτυακές πρόβες είναι εξαιρετικά δύσκολο και ψυχοφθόρο. Λόγω της διαδικτυακής παράστασης, πήραμε ειδική άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού για να κάνουμε κάποιες πρόβες διά ζώσης, για να μπορέσει η παράσταση να γίνει πιο άρτια. Προσπαθούμε με όλα τα μέσα και τα προβλεπόμενα μέτρα να κάνουμε τις πρόβες μας. Κάνουμε πολύ λίγες πρόβες διά ζώσης, για να μη θέσουμε κανενός την υγεία σε κίνδυνο. Ελπίζουμε ότι θα γίνει πολύ ωραίο ανέβασμα», αναφέρει η σκηνοθέτρια.
Το Θέατρο του Άλλοτε
Το Θέατρο του Άλλοτε είναι μια ομάδα ηθοποιών οι οποίοι προέρχονται από διαφορετικές θεατρικές ομάδες, σχολές, κύκλους της Θεσσαλονίκης και από διαφορετικές ηλικίες και θεατρικές εμπειρίες. Η κοινή αγάπη για το διαφορετικό ένωσε τα μέλη της ομάδας και τα ώθησε στο εναλλακτικό και πρωτοποριακό θέαμα. Το Θέατρο του Άλλοτε έχει ως σκοπό το συναισθηματικό ερεθισμό του θεατή έτσι ώστε να νιώσει, να καταλάβει και να θυμηθεί τα βασικά του ένστικτα, όπως ο φόβος, ο πόνος, η θλίψη, η χαρά κ.λπ. Η ανάγκη για ένα θέατρο που υπενθυμίζει, ενεργοποιεί, αναμοχλεύει κρυμμένα συναισθήματα και βιώματα του θεατή, δημιούργησε ένα καινούργιο είδος παραστάσεων, που καταργεί τη σύμβαση σκηνής - πλατείας και επιτρέπει την απόλυτη ταύτιση του θεατή με τους ήρωες του έργου. Η ομάδα από το 2012 δραστηριοποιείται στην πόλη της Θεσσαλονίκης με 14 παραστάσεις που έχουν αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές, βραβεία εντός και εκτός χώρας και ένα θερμό κοινό που απολαμβάνει άρτιες καλλιτεχνικά παραστάσεις σε μικρά και μεγάλα θέατρα της πόλης. «Ο θεατής συμμετέχει στη δράση σαν να είναι και αυτός μέρος του δράματος. Οι παραστάσεις μας κάτι έχουν να πουν. Στο Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, μετά την τελεία που βάζει ο Λόρκα στο κείμενο, ξεκινά μια δική μας "επανάσταση" ενάντια στο φασισμό», εξηγεί η σκηνοθέτρια.
Το θέατρο εν καιρώ πανδημίας
Τι σημαίνει να κάνεις θέατρο εν καιρώ πανδημίας; Η Β. Δουμανίδου απαντά: «Είναι το πιο σπουδαίο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε τώρα για να διατηρήσουμε την τέχνη ζωντανή. Ό,τι και να κάνουμε, η τέχνη θα παραμένει πάντα ζωντανή. Οι πιο δυστυχισμένοι καιροί είναι αυτοί που γεννούν την τέχνη. Η τέχνη δεν ανθίζει σε στιγμές ευημερίας. Δεν ξέρουμε το γιατί, αλλά όλοι οι καλλιτέχνες για να δημιουργούν πρέπει να "τρώγονται" με κάτι. Κρατώντας αυτό το κομμάτι, θεωρώ ότι είναι πολύ σπουδαίο που παλεύουμε να κάνουμε κάτι, έστω και σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Όλοι το έχουμε ανάγκη».
Μία από τις τελευταίες δράσεις του Θεάτρου του Άλλοτε, που ξεκίνησε από την περίοδο της πρώτης καραντίνας, είναι η μεταμόρφωση των Θεσσαλονικιών σε γνωστούς πίνακες ζωγραφικής. Πρόκειται για δράση που έχουν ξεκινήσει διάφορα μουσεία του κόσμου. Η σκηνοθέτρια θεώρησε ότι ήταν καλή ιδέα για να απασχοληθούν οι μαθητές των εργαστηρίων της ΧΑΝΘ την περίοδο της πρώτης καραντίνας. «Στη δεύτερη καραντίνα σκέφτηκα να το ανοίξω περισσότερο και να πάρουν μέρος όσοι άνθρωποι μπορούν και θέλουν». Το πρότζεκτ συνεχίζεται με τους Θεσσαλονικείς να εντυπωσιάζουν όλους όσους έχουν την τύχη να δουν αυτές τις μεταμορφώσεις μέσω του προφίλ της Βαρβάρας Δουμανίδου.
Στις δύσκολες ημέρες που βιώνουμε, ας αναλογιστούμε όλοι, πολίτες και πολιτικοί, τη σημασία της τέχνης στη ζωή μας, στηρίζοντας τους ανθρώπους που εργάζονται στον τομέα του πολιτισμού συνειδητά. Γιατί όπως είχε σημειώσει και ο Πάμπλο Πικάσο: «Η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας».
Πρώτη δημοσίευση: https://www.epohi.gr/article/37664/varvara-doymanidoy-h-tehnh-tha-paramenei-panta-zontanh