Ένας κόσμος που μεταβάλλεται αδιάκοπα. Σε μια εποχή που η πληροφορία κατακλύζει τα πάντα και ο χρόνος κυλά ποιο γρήγορα από ποτέ. Και στον πυρήνα όλων η ανθρώπινη ύπαρξη, που πασχίζει να διατηρήσει τη ζωντάνια και την αυθεντικότητά της. Ορμώμενη από τη Θεσσαλονίκη, η θεατρική ομάδα Dulcinea Compania παρουσιάζει την παράσταση «Κόντρα στην πρόοδο – ένα πεδίο μνήμης» του Εστέβ Σολέρ, σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, διασκευή Ιωάννας Κανελλοπούλου και Άννας-Μαρίας Ιακώβου.

Ο Σολέρ αντλεί έμπνευση από το παράδοξο και το δυστοπικό, ενώ η συνομιλία με το μυθιστόρημα «Εκπνοή» του Τεντ Τσιανγκ, θέτει τον άνθρωπο στο επίκεντρο ενός αβέβαιου μέλλοντος.

Η σκηνοθέτρια της παράστασης Άννα-Μαρία Ιακώβου μιλά στην Εποχή για το έργο, τη σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία, αλλά και το καλλιτεχνικό αποτύπωμα της Dulcinea Compania.

*******

Ποια εσωτερική και καλλιτεχνική ανάγκη, σας ώθησε να ανεβάσετε το έργο «Κόντρα στην πρόοδο – ένα πεδίο μνήμης»;

Η αρχική διάθεση προέκυψε από την ανάγκη μας να καταπιαστούμε με ένα σύγχρονο κείμενο ως ομάδα. Ως τώρα, αντλούσαμε έμπνευση από άλλα έργα, αλλά τα κείμενα ήταν δικά μας – είτε προέκυπταν στη διαδικασία των προβών, είτε τα γράφαμε. Ο Εστέβα Σολέρ μας πρόσφερε ένα παράλογο σύμπαν και κάποια καίρια υπαρξιακά και κοινωνικά ερωτήματα και έτσι τον επιλέξαμε.

Ποια η σκηνοθετική σας προσέγγιση;

Τα έργα του Εστέβα Σολέρ, από τα οποία αντλήσαμε για να δημιουργήσουμε αυτή τη διασκευή, είναι μονόπρακτα που περιστρέφονται γύρω από κοινές θεματικές. Έτσι, προέκυψε ένα έργο με γρήγορες σκηνές και συνεχείς εναλλαγές – μια ρυθμική, αποσπασματική σύνθεση, που εξετάζει τη σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας.

Η σκηνοθεσία ακολουθεί αυτή τη δομή: σκηνές που χτίζονται πάνω σε μια αλληλουχία απότομων μετατοπίσεων, σαν glitch. Ο ρυθμός –και όχι η ψευδαίσθηση συνέχειας– είναι το στοιχείο που συγκρατεί το σύνολο. Δεν υπάρχει παρασκήνιο, οι ηθοποιοί είναι διαρκώς παρόντες, σαν ζωντανά αποτυπώματα μνήμης –παρατηρητές και φορείς της ταυτόχρονα– με το focus να μετατοπίζεται διαρκώς.

Βασικός πειραματισμός ήταν η αποφυγή της μετωπικής σχέσης σκηνής-πλατείας. Το κοινό βρίσκεται κοντά στα σώματα των ηθοποιών, όχι σε απόσταση ασφαλείας. Όλ’ αυτά δημιουργούν μια συνθήκη που απαιτεί υπομονή και ενεργοποίηση από το κοινό, για να γίνει αντιληπτή.

Με τις/τους ηθοποιούς εξερευνήσαμε την ενέργεια της αναμονής, τη διατήρηση εσωτερικής συνέχειας σε ένα περιβάλλον, όπου όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα και την εναλλαγή υποκριτικών υφών απροσδόκητα, όπως στη ζωή, όπου η πραγματικότητα αλλάζει ξαφνικά.

Ποια τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στην ανθρώπινη ύπαρξη μέσω του κειμένου του Σολέρ;

Η ανθρώπινη ύπαρξη στα κείμενα του Σολέρ μοιάζει γελοία και κατακερματισμένη. Οι άνθρωποι παθαίνουν διάφορα «περίεργα», που τα αντιμετωπίζουν «κανονικά» ή το αντίθετο.

Η τεχνολογία επηρεάζει όντως τη μνήμη; Ή ισχύει το αντίστροφο;

Η τεχνολογία επηρεάζει ξεκάθαρα τη μνήμη. Από τη μία την αποδυναμώνει: γνωρίζοντας πως υπάρχουν εργαλεία, που θα μου «θυμίσουν» κάτι όταν το χρειαστώ, σταματώ να το συγκρατώ ενεργά. Επαναπαύομαι. Από την άλλη, την ενεργοποιεί, την «προκαλεί»: το κινητό, για παράδειγμα, μου υπενθυμίζει τι έκανα πέρσι τέτοια μέρα. Η τεχνολογία δεν αντικαθιστά απλώς τη μνήμη – μπορεί να τη διαμορφώνει εκ νέου, προτείνοντάς μας, ποια παρελθόντα αξίζει να ανακαλέσουμε.

Μπορεί ο άνθρωπος να ορίσει την ύπαρξή του μένοντας ανεπηρέαστος από τη μνήμη ή και το τεχνολογικό άγχος;

Δεν το νομίζω. Μπορεί να βάλει όρια, σίγουρα. Και στη μνήμη και στο άγχος. Βέβαια αυτά τα δύο δεν είναι αλληλένδετα.

Για το δεύτερο θα φέρω ένα παράδειγμα: ένας φίλος μου αρνιόταν για χρόνια να έχει smartphone ή social media. Όσο όμως συμμετείχε σε ομάδες, παρέες, δραστηριότητες, συνειδητοποίησε ότι θα «έμενε απ’ έξω» – από τις πληροφορίες αλλά και από τον ρυθμό του κόσμου γύρω του. Πήρε smartphone. Δεν έχει ενδώσει ακόμη στο Instagram· ένδειξη πως βάζει συνειδητά όρια: στο πώς η τεχνολογία επηρεάζει την καθημερινότητά του, αλλά και το πώς διαμορφώνει την ίδια του την ύπαρξη, υπαρξιακά και κοινωνικά. Το θέμα δεν είναι να αποκοπείς, αλλά να επιλέξεις από πού και πόσο θα επηρεαστείς.

Κατά τη γνώμη σας, η τεχνολογία μέσω των τελευταίων εξελίξεων, απειλεί την ανθρώπινη υπόσταση;

Απειλεί σίγουρα την κοινωνικότητα του ατόμου – δηλαδή την ικανότητά του να συνδέεται ουσιαστικά με τους άλλους. Απειλεί το δικαίωμα στην εργασία, όταν η αυτοματοποίηση αντικαθιστά την ανθρώπινη συμμετοχή. Και αν σκεφτούμε την τεχνολογία σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στον πολεμικό εξοπλισμό, τότε ναι, η απειλή επεκτείνεται πλέον στην ίδια τη φυσική υπόσταση του ανθρώπου. Η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη. Ο τρόπος που τη χρησιμοποιούμε –ή που μας χρησιμοποιεί– καθορίζει και το πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια της ύπαρξής μας.

Δανείζομαι μια φράση από το ενημερωτικό σημείωμα της παράστασης: «“Δεν είναι καθόλου εύκολο να μην είσαι πουθενά’’ έγραψε ο Ιονέσκο». Πώς το ανήκειν επηρεάζει έναν άνθρωπο;

Πυρηνικά. Κατά τη γνώμη μου, «υπάρχω» σημαίνει «ανήκω» – δηλαδή οι άλλοι με αναγνωρίζουν ως μέρος του κόσμου.

Η παράσταση «Κόντρα στην πρόοδο – ένα πεδίο μνήμης» είναι η δεύτερη παραγωγή για ενήλικο κοινό, που ανεβάζετε στην Αθήνα και ασχολείται με υπαρξιακά ζητήματα, αλλά και τη φύση του ανθρώπου. Συνειδητή η επιλογή;

Νομίζω πως όλα τα καλλιτεχνικά έργα, στον πυρήνα τους, ασχολούνται με κάποιο υπαρξιακό ζήτημα – γιατί οι άνθρωποι μοιραζόμαστε αυτές τις αγωνίες μέσω της τέχνης. Η διαφορά είναι το πρίσμα· για εμάς εδώ είναι η τεχνολογία και ο σύγχρονος κόσμος. Οπότε, ναι, συνειδητά.

Πόσο δύσκολη απόφαση ήταν η μετάβασή σας από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα;

Δύσκολη ήταν τόσο η απόφαση όσο και η υλοποίηση. Γιατί, στην ουσία, ξανακάνουμε τα πρώτα μας βήματα εδώ. Το θέατρο, είναι αθηνοκεντρική τέχνη, οπότε είναι αναγκαίο να βρίσκεσαι στην Αθήνα αν θέλεις να δουλέψεις.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα του ονόματος Dulcinea Compania;

Η Dulcinea είναι το ιδανικό, για το οποίο μάχεται ο Δον Κιχώτης, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει με τη μορφή, που την έχει δημιουργήσει ο ίδιος στο μυαλό του. Η πραγματική Dulcinea είναι μια απλή αγρότισσα, που ο Δον Κιχώτης την εξιδανικεύει ως το τέλειο, αμόλυντο πλάσμα του έρωτα και της τιμής. Η σύλληψη του ονόματος συνδυάζει αυτή την έννοια της εξιδανίκευσης με την ένταση της αναζήτησης και της μάχης, για κάτι που δεν είναι ποτέ απόλυτα εφικτό ή πραγματικό.

Κλείνοντας τη συζήτησή μας, ποιοι είναι οι στόχοι και οι αξίες της ομάδας; Πώς βλέπετε το μέλλον;

Αναζητούμε τρόπους κατανόησης της ανθρώπινης συνείδησης και της σχέσης μας με τον κόσμο, μέσα από την τέχνη. Μας κινητοποιεί η ελευθερία της έκφρασης, η κριτική σκέψη, η ανατροπή στερεοτύπων και η συλλογικότητα ως τρόπος ύπαρξης. Το μέλλον το βλέπουμε, όπως φαίνεται. Συμβαίνουν απίστευτα πράγματα στον κόσμο, και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσπαθούμε να ενδυναμωθούμε, για να αντιμετωπίσουμε όλα όσα έρχονται με ψυχραιμία και μαζί.

Πληροφορίες

Κείμενο: Εστέβα Σολέρ, μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ & Els de Paros, σκηνοθεσία: Άννα-Μαρία Ιακώβου, διασκευή & δραματουργία: Ιωάννα Κανελλοπούλου, Άννα-Μαρία Ιακώβου, σκηνογραφία & ενδυματολογία: Ζενεβιέβ Αθανασοπούλου, βίντεο: Γιάννης Παπαγεωργίου, σχεδιασμός φωτισμού: Σωτήρης Ρουμελιώτης, χορογραφία: Δημήτρης Γαλανάκης, μουσική επιμέλεια: Άννα-Μαρία Ιακώβου, Κώστας Χατζηγεωργίου, βοηθός Παραγωγής: Αγγελική Νικολαΐδου, βοηθός ομάδας: Στέφανος Καλτζίδης.

Παίζουν: Αλέξανδρος Καλτζίδης, Δημήτρης Καπετάνιος, Μάρω Καραγεώργου, Κατερίνα Συναπίδου, Κώστας Χατζηγεωργίου.

Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού. Ευχαριστούμε το Tavros Art Space για τη διαρκή υποστήριξη και την εμπιστοσύνη.

Παραστάσεις: Έως 27 Μαΐου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 9.30μμ, στο ΠΛΥΦΑ | Κτίριο 7Γ | Κορυτσάς 39 | Βοτανικός.